Pozdrawiam fanów

Metamfetamina (N-metyloamfetamina, (rac)-N-metylo-1-fenylopropylo-2-amina) – organiczny związek chemiczny, N-metylowa pochodna amfetaminy, stymulant oparty na szkielecie β-fenyloetyloaminy. Jest optycznie czynna, przy czym enancjomer dekstro ma silniejsze działanie psychoaktywne.

W Polsce występuje rzadko, jednak jest to popularna substancja w Czechach i na Słowacji (pervitin, perwityna)[3]. W USA jest równie popularna jak w Polsce zwykła amfetamina, jest tam również dostępna jako lek przeznaczony do leczenia ADHD i otyłości pod nazwą handlową Desoxyn[4].
Metamfetamina została po raz pierwszy zsyntetyzowana w 1893 r. z efedryny przez japońskiego chemika Nagoshiego Nagaia. W roku 1919 krystaliczna metamfetamina została zsyntetyzowana przez Akirę Ogatę. Pokrewny związek chemiczny, amfetamina, została zsyntetyzowana w Niemczech w roku 1887 przez Lazara Edeleanu.

Pierwsze zastosowanie metamfetaminy na szerszą skalę miało miejsce w czasie II wojny światowej, kiedy była stosowana jako środek pobudzający dla żołnierzy, od których wymagano aktywności bojowej przez długi czas (lotnicy, czołgiści).

W latach 50. XX wieku metamfetamina była stosowana jako lek, między innymi w leczeniu otyłości. W latach 60. rozpoczęło się stosowanie jej jako narkotyku. Znaczny wzrost użycia metamfetaminy w USA miał miejsce od lat 80.
Metamfetaminę otrzymuje się kilkoma metodami. W Azji najczęściej jako substrat wykorzystuje się efedrynę lub pseudoefedrynę, natomiast w Europie substratem jest zwykle fenyloaceton, który przekształca się w produkt na drodze reduktywnej aminacji lub za pomocą reakcji Leuckarta. W USA stosowane są wszystkie te metody[5].

Przykładowe metody syntezy
Z fenyloacetonu na drodze reduktywnej aminacji (aminacja ketonu z powstaniem iminy, która w drugim etapie redukowana jest do aminy):
Methamphetamine reductive amination.png
Z fenyloacetonu za pomocą reakcji Leuckarta:
Methamphetamine leuckart synthesis.png
Deoksygenacja efedryny lub pseudoefedryny poprzez chloroefedrynę:
Methamphetamine from ephedrine via chloroephedrine en.png
Deoksygenacja efedryny lub pseudoefedryny poprzez jodoefedrynę:
Methamphetamine from ephedrine with HI en.png
Właściwości fizykochemiczne
Kryształy metamfetaminy
Metamfetamina podobnie jak amfetamina jest higroskopijną cieczą, tworzącą azeotrop z wodą o odczynie zasadowym. Ciemnieje na powietrzu, pochłaniając dwutlenek węgla. Posiada charakterystyczny, dość intensywny zapach.

Z powodu tych właściwości dla celów komercyjnych przeprowadza się ją w chlorowodorek (rac)-metamfetaminy. W laboratoriach stosuje się właściwie tylko chlorowodorek, gdyż taka forma przechowywania amin gwarantuje ich niską reaktywność, a przez to względną stabilność.

Bezwodny chlorowodorek mieszaniny obu enancjomerów, tak jak i (+)metamfetaminy, jest białym proszkiem o gorzkim smaku. Chlorowodorek (+)metamfetaminy łatwo krystalizuje poprzez wytrącanie chlorowodorem w bezwodnym eterze dietylowym z wolnej zasady (+)metamfetaminy, tworząc kryształy.

Uliczna metamfetamina może być bezbarwna, żółta, pomarańczowa lub brązowa. Często jest też lepka, o konsystencji miodu (ze względu na swoją higroskopijność i trudność w krystalizacji) i przypomina brudny, mokry śnieg, skąd pochodzi jej uliczna nazwa.

Właściwości psychotropowe

Ta sekcja od 2009-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Działanie psychotropowe jest ogólnie zbliżone do amfetaminy. Działa jednak dłużej i stan po spożyciu jest dużo intensywniejszy. Jest jednak bardziej toksyczna – duże dawki powodują skrócenie drzewa neuronowego w ośrodkowym układzie nerwowym.

Sole (+)-metamfetaminy (o konfiguracji absolutnej S) powodują bardzo silne pobudzenie seksualne. Osoby, którym podano znaczną ilość tego enancjomeru metamfetaminy, tracą zazwyczaj wszelką kontrolę nad swoimi odruchami seksualnymi. (-)-Metamfetamina nie ma tak silnych właściwości stymulujących popęd płciowy i ma mniejsze działanie euforyzujące. (+)-Metamfetamina działa dwa razy silniej euforyzująco od racematu (równomolowej mieszaniny obu enancjomerów) metamfetaminy. Z kolei racemat (rac)-metamfetamina działa ok. 1,5 razy silniej od racematu (rac)-amfetaminy.

Dawkowanie: zastosowania medyczne 10–40 mg/dobę; dawki uliczne zaczynają się od 100 mg.

Metyloamfetaminę można przyjmować na wiele sposobów: iniekcyjnie (domięśniowo i dożylnie), poprzez palenie (odmiana ice), donosowo, doustnie, doodbytniczo itp.

Działanie (rac)metamfetaminy, jak i (+)metamfetaminy utrzymuje się ok. 6–24 godzin. W przypadku czystej (+)amfetaminy są to 2 godziny, a dla kokainy tylko 30 minut.

Zobacz też
konsekwencje nadmiernego wysiłku
propylheksedryna
amfetamina
metylofenidat
efedryna
speedball
Przypisy
Department of Chemistry, The University of Akron: Methamphetamine (ang.). [dostęp 2012-01-23].
Metamfetamina (nr M8750) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck KGaA).
Anna Dietrich-Muszalska. Perwityna, „krystaliczna metamfetamina” – nowe zagrożenie na polskiej scenie narkotykowej. „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”. 12 (3), s. 187–192, 2012.
Desoxyn (Methamphetamine hydrochloride) Drug Information: User Reviews, Side Effects (ang.). [dostęp 2012-01-23].
Vanitha Kunalan i inni, Characterization of route specific impurities found in methamphetamine synthesized by the Leuckart and reductive amination methods, „Analytical Chemistry”, 81 (17), 2009, s. 7342–7348, DOI: 10.1021/ac9005588, PMID: 19637924, PMCID: PMC3662403 (ang.).
Linki zewnętrzne
Raport Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii nt. metamfetaminy i pochodnych
Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.